Francisco Goya – romantyzm po hiszpańsku.

Francisco Goya to jeden z najsłynniejszych i najbardziej pracowitych artystów malarzy, jakich wydała Hiszpania. W przeciągu swojej długiej, bo trwającej ponad pięćdziesiąt lat aktywności artystycznej, stworzył niemal 700 obrazów, blisko 300 grafik i około tysiąca rysunków. Był nadwornym malarzem Burbonów, przez co tworzone przez niego portrety obrazowały zwłaszcza wizerunki rodziny królewskiej. W swoim dorobku miał jednak również sceny historyczne, religijne, mitologiczne, obyczajowe. Eksperymentował z nowymi technikami i wciąż rozwijał swój artystyczny warsztat. Duży wpływ miały na niego wydarzenia polityczne, jakich był świadkiem. Widać to dobrze w serii Okropności Wojny. Pod koniec życia Goyę dotknęły ciężkie choroby, między innymi głuchota. Wówczas ton jego twórczości uległ wyraźnej zmianie, zwłaszcza jeśli chodzi o warstwę kolorystyczną, estetyczną i zabarwienie emocjonalne. Artysta miał zresztą być autorem słów, że w przyrodzie nie ma kolorów, a jedyne światło i cienie.

Francesca Goyę opisuje się jako twórcę wpisującego się w nurt artystycznego romantyzmu, ale nie decyduje o tym fakt, że tworzył właśnie w tym okresie dziejów, czy że przedstawiał wizje hiszpańskich powstańców politycznych. Dziełem, które decyduje o takim zakwalifikowaniu podejścia Goyi do sztuki, jest grafika Gdy Rozum Śpi, Budzą Się Upiory. Wizja ta ukazuje postać śpiącą przy stole, zza której wyłania się chmara sów, nietoperzy i niepokojąco wyglądających stworzeń. Jest to metafora, ukazująca przenikliwie wiarę romantyków w to, że ludzka wyobraźnia jest siłą nieposkromioną i niekiedy mroczną.