Szelak naturalny

img15Szelak (szellak) naturalny. Szelak naturalny otrzymuje się z laki, substancji wydzielanej przez wesz lakową, spotykaną w Indiach, Chinach oraz na Malajach. Laka zbierana jest w formie stwardniałych powłok zeskrobanych z gałęzi. Zawiera ona szereg zanieczyszczeń, które się nsuwa w procesie przeróbki na szelak naturalny. Po oczyszczeniu poddaje się lakę podgrzewaniu, przerabia na plastry (warkocze) i kruszy na kawałki, otrzymując jako produkt szelak naturalny. Szelak posiada dużą twardość i odporność na zarysowanie oraz silny połysk i oznacza się krótkim czasem schnięcia. Jest łamliwy, co daje się zresztą usunąć przez zastosowanie zmiękczacza w małym stopniu wodoodporny. Można go uodpornić na działanie wody przez dodanie zmiękczacza i terpentyny modrzewiowej. Tworzy nieprzezroczyste. błyszczące łuski o barwie jasno brunatnej lub ciemnożółtej. Rozpuszcza się zupełnie w spirytusie 95%, w roztworach alkalicznych, w solach alkalicznych, zwłaszcza zaś w roztworze boraksu i amoniaku. Bielony — zawiera 0,8—2,4% związanego chloru. Szelak wykazuje następujące podstawowe własności chemiczne: liczba kwasowa 55—70, liczba estrowa 150—175, liczba zmydlenia 195—200 (do 250 dla bielonego), liczba jodowa 10—20 (do 4 dla bielonego), punkt topliwości 115—120°C, c. wł. 1,035—1,14, stała dielektryczna 2,5—3,7. Własności te czynią z niego dobry izolator elektryczny. Liczba kwasowa poniżej 35, a liczba estrowa poniżej 130 wskazują na zafałszowanie kalafonią, a liczba kwasowa powyżej 70 na zafałszowanie żywicą kopalową. Zafałszowanie terpentyną można wykryć przy pomocy bezwodnika octowego i stężonego kwasu siarkowego. Zależnie od postaci barwy rozróżnia się następujące gatunki szelaku naturalnego: 1) szelak surowy, 2) ziarnisty (drobny, średni), 3) granatowy, 4) guzikowy, 5) standartowy IN, TN (z dopuszczalnym zanieczyszczeniem do 3% terpentyny), I (bezbarwny, czysty, bez zanieczyszczeń), 6) lemon (o barwie jasnej), 7) oranż ciemny HG i oranż MG, 8) rubin ciemny. Zastosowanie szelaku naturalnego jest różnorodne. W budownictwie używa się go do: a) celów stolarskich (przygotowywanie politur na szelaku), b) celów elektrotechnicznych jako materiał izolacyjny, c) lakierów. Jako materiał izolacyjny używany jest do izolacji aparatów, przyrządów i części elektrotechnicznych jak np. do: a) izolacji uzwojeń silników elektrycznych (od 0,l do 0,25 kg na 1 silnik, zależnie od wielkości), b) pokrycia żył przy montażu kabli wysokiego napięcia, c) montażu muf kablowych wysokiego napięcia, d) izolacji kolektorów, tworników, e) izolacji wiązań przy końcówkach kablowych, łączeń spawanych przewodów i szyn aluminiowych, f) izolacji przewodów w robotach słaboprądowych (montaż łącznic telefonicznych, sterowanie zdalne), g) izolacji uzwojeń cewek przekaźnikowych, h) izolacji przewodów wiązań w podstacjach, w rozdzielniach dla instalacji teletechnicznej i do izolacji wałków wyłączników krańcowych, automatycznych, i) izolacji nastawników, oporników, styczników, j) zalewania i uszczelniania mufek, cewek, mufek kabelków sterowniczych, k) izolacji przyrządów elektronawigacyjnych, 1) izolacji wiertarek elektrycznych.